عفت وپاکدامنی
پاکدامنی و تعهد دیگر اصل اساسی است که تداوم و بقای خانواده را موجب می شود.
راغب در معنای «عفت » می نویسد :
«حصول حالة للنّفس تمتنع بها عن غلبة الشّهوة ».[1]
(حاصل شدن حالتى براى نفس و جان آدمى كه به وسيله آن از غلبه و تسلّط شهوت جلوگيرى مىشود).
استاد شهيد مطهري در تعريف عفاف مي‌گويد:
«عفاف وپاک دامنی به عنوان یک حالت نفساني یعنی : رام بودن قوة شهوانی تحت حكومت عقل و ايمان ، تحت تأثير قوة شهواني نبودن ، شره نداشتن ».[2]
حضرت علي × دربارة حقيقت عفت مي‌فرمايد :
« الصَّبْرُ عَنِ الشَّهْوَةِ عِفَّة».[3]
(عفت، مقاومت در برابر شهوت‌هاست).
نقش متقابل زن وشوهر در حفظ عفت هم دیگر
قرآن کریم با تاکید بر مسئولیت متقابل همسران ؛آنان را در جهت حفظ عفت هم دیگرموظف می داند:
{هُنَّ لِباسٌ لَكُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَ}[4]
(آنها لباس شما هستند و شما لباس آنهاهستید).
مرحوم علامه طباطبائی دربیانی لطیف می نویسد :
« ظاهر از كلمه لباس همان معناى معروفش مىباشد، يعنى جامهاى كه بدن آدمى را مىپوشاند و اين دو جمله از قبيل استعاره است، براى اينكه هر يك از زن و شوهر طرف ديگر خود را از رفتن به دنبال فسق و فجور و اشاعه دادن آن در بين افراد نوع جلوگيرى مىكند، پس در حقيقت مرد لباس و ساتر زن است، و زن ساتر مرد است. و اين خود استعارهاى است لطيف كه با انضمامش به جمله:{ أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيامِ الرَّفَثُ إِلى نِسائِكُمْ }[5]، لطافت بيشترى به خود مىگيرد، چون انسان با جامه عورت خود را از ديگران مىپوشاند، و اما خود جامه از نظر ديگران پوشيده نيست، همسر نيز همين طور است، يعنى هر يك ديگرى را از رفث به غير مىپوشاند، ولى رفث خودش به او ديگر پوشيده نيست، چون لباسى است متصل به خودش، و چسبيده به بدنش».[6]
چنان که امیرالمومنین × پایبندی به اصول خانوادگی و عدم اجازه ورود نامحرم به حریم زندگی را به عنوان یکی از صفات کمالی زن معرفی نموده اند :
«خِيَارُ خِصَالِ النِّسَاءِ شِرَارُ خِصَالِ الرِّجَالِ الزَّهْوُ وَ الْجُبْنُ وَ الْبُخْلُ فَإِذَا كَانَتِ الْمَرْأَةُ مَزْهُوَّةً لَمْ تُمَكِّنْ مِنْ نَفْسِهَا وَ إِذَا كَانَتْ بَخِيلَةً حَفِظَتْ مَالَهَا وَ مَالَ بَعْلِهَا وَ إِذَا كَانَتْ جَبَانَةً فَرِقَتْ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ يَعْرِضُ لَهَا».[7]
(بهترين خصلت‌هاي زنان، بدترين خصلت‌هاي مردان باشد: تکبر کردن، و بد دلي کردن و بخيلي کردن. پس چون باشد زن تکبر کرده، تمکين ندهد از نفس خود، و چون باشد بخيله، نگه‌دارد مال خود را و مال شوهر خود را و چون باشد، بد دل شده، ترسد از هر چيزي که رو آورد و ظاهر شود او را).
نیز به مردان توصیه می کنند در پوشش همسران و روابطشان دقت داشته باشند که این کار بهترین امور برای حفظ پاکی و سلامت زن است :
« وَ اكْفُفْ عَلَيْهِنَّ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ بِحِجَابِكَ إِيَّاهُنَّ فَإِنَّ شِدَّةَ الْحِجَابِ أَبْقَى عَلَيْهِن».[8]
(براى اينكه ديده شان به نا محرمان نيفتد آنها (زنان) را در پرده حجاب نگه دار؛ زيرا هر چه بيشتر در پرده باشند براى تو و آنها بهتر است).
البته حفظ پاکدامنی و عفت اختصاص به زنان ندارد چنان که امیرالمومنین 7 در جایی دیگر زنان و مردان پاکدامن هر دو را ستوده و آنان را که با وجود قدرت بر گناه تقوا پیشه می سازند، فرشته ای از فرشتگان الهی می‌داند و پاکی آنان را از مجاهدت در راه خدا و شهادت هم بالاتر می‌دانند.
ودر بیان اثر عفت در حفظ اسرار و عیوب افراد می فرمایند :
«مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ ».[9]
(آن كس كه لباس حياء بپوشد، كسى عيب او را نبيند).
[1] . مفردات الفاظ القرآن؛ ص573 .
[2] . تعليم و تربيت در اسلام، ص152.
[3] . مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل ؛ ج11 ؛ ص263.
[4] . البقرة/ 187.
[5] . البقرة/ 187.
[6] . الميزان في تفسير القرآن، ج2، ص: 45.
[7] . شرح نهج البلاغة ، همان مدرک ؛ ج19 ؛ ص65.
[8] . نهج البلاغة ، همان مدرک ، نامه 31،ص : 405.
[9] . نهجالبلاغة ، همان مدرک ، قصار 223 ، ص 508 .